An Ayiti, gen anpil bagay nou toujou wè tankou tabou. Gen sijè nou evite, gen aksyon nou fè an kachèt, paske nou pè jijman lòt moun. Youn nan bagay sa yo, se lè yon gason ap pran swen menaj li nan fason ki konsidere kòm “travay fi”. Tankou, lave kilòt. Gen gason ki fè l, men yo pa janm ka di sa devan zanmi yo. Gen lòt menm ki pa janm panse yo ta fè l, paske se tankou gen wont ki mare ak sa.
Lè yon gason pran tan pou lave kilòt menaj li, sa pa fè li pi piti gason. O kontrè, sa ka vle di li konprann valè lanmou, valè respè, valè patenarya. Relasyon pa yon kote kote se fanm ki pou bay tout sèvis, pandan gason ap gade. Relasyon se lè chak moun nan pote pa li, nan jan yo kapab, pou ede lòt la santi l alèz, respekte, soutni. Se pa kilòt la ki pwoblèm lan — se je sosyete a mete sou aksyon an.
Souvan, jèn gason pa ta janm admèt yo fè bagay konsa, pa paske yo pa ta vle, men paske yo pa vle pase pou “moun ki pè madanm yo”, pou gason ki pa gason ase. E se la nou wè jan sosyete a souvan mete presyon sou gason pou yo toujou ap jwe yon wòl ki pa nesesèman reflete ki moun yo ye. Gason sa yo pa wont paske yo santi yo fè yon bagay mal; yo wont paske yo pè jan moun lòt bò ap gade yo.
Men verite a se: ou pa bezwen pè montre lanmou ou, ou pa bezwen kache jan ou pran swen yon moun. Lè ou fè sa ak kè, ak respè, sa pa janm diminye ou. Olye de sa, li ogmante valè ou. E gason ki gen konfyans nan tèt yo, ki viv lanmou yo jan yo santi li, san bezwen chache validasyon nan je zanmi yo, se yo ki vrèman lib.
Nou bezwen rive nan yon nivo kote sa w ap fè pou yon moun ou renmen, pa tounen sous wont, men sous fyète. Paske se pa lave kilòt ki fè ou gason — se jan ou renmen, jan ou respekte, jan ou pataje lavi ak yon lòt moun ki fè diferans lan.
Jèn gason, pa kite pawòl moun ki pa konprann lanmou fè ou gen kè sote. Si w ap pran swen menaj ou, pa kache sa. Pa fè sa tankou ou ap fè li an sekrè. Fè l ak kè ou, ak fyète, paske lanmou pa gen travay fi ni travay gason. Lanmou, se travay ansanm.
