Bwa Kayiman, nan lannuit 14 out 1791 nan nò Sen Domeng, okipe yon plas santral nan imajinè kolektif pèp ayisyen. Plis pase yon rasanbleman esklav, evènman sa a make zak fondatè revolisyon ayisyèn nan, premye soulèvman esklav nan listwa modèn ki genyen, epi ki mennen nan kreyasyon premye Repiblik nwa lib nan lane 1804.
Kote sa a se pa sèlman yon pwen sou yon kat. Bwa Kayiman se yon espas chaje ak lespri ak mistè. Daprè tradisyon an, plizyè santèn esklav ki soti nan plantasyon vwazen yo te reyini an kachèt nan yon klèryè kouvri ak bwa, anba yon gwo lapli, alantou yon prèt ak yon manbo nan vodou. Seremoni sa a te sele yon alyans sakre ant revolte yo ak zansèt yo, yon kontra san retou pou goumen kont esklavaj la.
Nan imajinè vodou a, seremoni an vle di yon apèl bay lespri pwoteksyon yo, yon kontra san kòm angajman pou pa janm fè bak, epi yo repran diyite yo ke esklavaj te kraze. Sakrifis bèt la, envokasyon lwa yo ak dans kolektif la se te jès rezistans kiltirèl, yon retou konsyan nan rasin afriken yo ke sistèm kolon an te eseye efase, men ki te tounen sous fòs ak kouraj.
Nan nivo politik, Bwa Kayiman reprezante inite tout moun ki t ap sibi enjistis : esklav afriken ki soti nan diferan pèp, kreyòl, mawon, tout ini pa yon sèl sèman libète. Moman sa a te make yon kraze ak lòd kolon an, yon refi kòd metwopòl la te enpoze yo. Kèk jou apre lannuit sa a, nò koloni an te pran dife, bay siyal yon ensirèksyon ki p ap sispann jiskaske esklavaj la fini epi nasyon ayisyen nan fèt.
Jiska jodi a, Bwa Kayiman toujou selebre kòm yon moman kote idantite ayisyen nan te pran tout fòs li. Senbòl li depase fwontyè : li enspire mouvman liberasyon, diskou panafrikanis ak revandikasyon jistis sosyal. Sepandan, li rete yon sijè deba. Pou kèk moun, se yon mit fondatè pou selebre ; pou lòt yo, se yon istwa an pati lejand, ak detay difisil pou verifye. Men kit yo wè l kòm yon reyalite istorik, kit yo konsidere l kòm yon mit, li rete yon pwen esansyèl pou konprann nanm Ayiti.
Se konsa, Bwa Kayiman parèt tankou rankont ant sakre ak politik, ant rèl zansèt yo ak aksyon revolisyonè yo. Se moman kote imajinè kolektif ayisyen an te pran yon sèl sètitid : libète se pran li, li pa mande li.RéagirRépondre
